Karol Irzykowski

Z Literatura przedmiotu
Skocz do: nawigacja, szukaj

Królestwo Ruchu

  • "kino jest widzialnością obcowania człowieka z materią"[1]
  • Edison, Prószyński: kinetofon = kinematograf + fonograf, połączenie "znaków ruchu ze znakami głosu"[2]
  • "Przecież kino było dotychczas dla szerokiej publiczności tylko tanim surogatem teatru; tyle nawet biadano nad tym, że odbiera teatrowi widzów"[3]
  • "Czy zechce kto uczęszczać do kinoteatru, gdy będzie miał kinetofon, a w nim dramaty, opery i operetki"[4]
  • "Czyż bowiem kinetofon nie jest powrotem do teatru? Ruch i głos razem - to przecież teatr."[5]
  • "Dziś każdy sędzia śledczy i prokurator, badając zbrodniarza, uważa za swój obowiązek zadać mu pytanie: Czy chodziłeś do kina? Odpowiedź jest zwykle potakująca, więc wniosek prosty: kino demoralizuje..."[6]
  • "(...) kino nie jest sztuką czystą, może jednak być zaliczone do sztuk (...), które pracują na materiale danym przez przyrodę (sztuka ogrodnicza, aktorska, pedagogiczna) (...) Moment sztuki tkwi w ułożeniu, wyreżyserowaniu i oczywiście zagraniu kinegramów"[7]
  • "koło życia", "cudowny bęben"[8]
  • "Kino otworzyło przed nami Królestwo Ruchu"[9]
  • Konrad Lange: kino nie jest samodzielną sztukę, kino jest "muzeum ciekawych okazów rzeczywistości ruchowej"[10]
  • Zenon z Elei, paradoks ruchu: "Zeno miał spojrzenie kinematograficzne i odczuwał ruch silniej niż ktokolwiek inny, choć wyrażał to paradoksalnie"[11]

Sensacje

  • detektyw odkrywa tajemnicę w świecie materii: "Detektyw jest nowoczesnym rycerzem - w tym wyższy od rycerzy dawnych, ze walczy nie tylko odwagą, siłą, lecz i rozumem, i że przeciwnikiem jego jest nie tyle człowiek w otwartym boju, ile tajemnica ukrywa w świecie materii, której to tajemnicy on powoli staje się panem"[12]

Materia

  • związek zdarzeń z materią: "właściwe zdarzenia kinowe muszą się dziać w ścisłym związku z materią przyjazną lub wrogą"[13]
  • film: "metafizyczna korespondencja między człowiekiem a materią"[14]
  • logika materii: "Istnieje zewnętrzna (immanentna) logika materii, którą kino wydobywa. Istnieje mowa materii. Ruch zaś jest granicą, na której materia styka się z człowiekiem. Jest żywym związkiem chwili i miejsca, nieustannym przechodzeniem rzeczywistości widzialnej w niewidzialną, minioną, lecz pamiętaną."[15]
  • człowiek-ruch: "Formuła: człowiek i materia - odpowiada zresztą po prostu optycznemu stosunkowi rzeczy na filmie: materia jest na nim przeważnie częścią nieruchomą, bezwładną, tłem, człowiek zaś czynnikiem ruchu, zmian i niepokoju."[16]
  • konsumpcja, bierność materii: woda, strumień, kąpiel, deszcz, "najfotogeniczniejsza materia na świecie"[17]
  • konsumpcja, bierność materii: jedzenie, pierze, ciasto, meble, owady[18]
  • zbrylenia materii, kopalnie ruchu: komin, wieża, latarnia morska, dachy, pociągi, ruiny[19]
  • pocałunek: "Pocałunek jest granicą, gdzie kończy się gra duchów, a zaczyna gra ciał."[20]
  • ciało: "ciało jako żywioł"[21]
  • siła fizyczna (jeniec uwalniający się z pęt, siłacz wstrzymuje bramę i napór nieprzyjaciół): "Pokazy siły fizycznej są najtańszym i najpopularniejszym środkiem kinowym. Ruchy z tego zakresu są nie tylko piękne i urozmaicone, lecz także pełne treści, łatwiej i przemawiającej od razu do przekonania"[22]
  • tłum: "Ulubionym i modnym tematem dla reżysera (kina i teatru) jest dziś tłum" (inspiracje malarskie, ekonomia)[23]

Cyrk

  • cyrk i kino mają to samo zadanie: "wzbogacenie ruchowej rzeczywistości. Ta, która jest, nie wystarcza. Cyrk pracuje nad tym uczciwie, w pocie czoła przygotowując materiał dla kina. Kino może zmyśleniem wybiegać nieco naprzód."[24]
  • kino a sztuka: "Nie trzeba robić z kina na gwałt sztuki, a tym mniej "uszlachetniać" go, odbierając mu to, co go czyni osobliwą rozrywką. Do kina idzie się nie dla wrażeń artystycznych, lecz szczerze: aby widzieć, coś nowego i napawać się jakąś zdobyczą kinową lub choćby imitacją zdobyczy. Kino może być także sztuką, lecz nie musi nią być koniecznie, aby spełniać swoją misję."[25]
  • "misja kina": "Nie chodzi tu o kino jako o narzędzie propagandy lub pedagogii. Po prostu kino może być - i jest - zwierciadłem cudów ruchu."[26]


Bibliografia

  • Urban Gad, Der Film, seine Mittel - seine Ziele, Berlin.
  • Karol Irzykowski, Obrona literatury sensacyjnej, w: jego, Słowo i czyn, 1913
  • Konrad Lange, Das Wesen der Kunst, Berlin 1901
  • Wiktor Pordes, Das Lichtspiel, Wiedeń 1919

Przypisy

  1. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 26.
  2. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 34.
  3. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 34.
  4. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 34.
  5. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 34.
  6. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 35-36.
  7. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 36.
  8. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 37.
  9. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 37.
  10. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 98.
  11. ↑ Karol Irzykowski, X Muza, Warszawa 1977, s. 52.
  12. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 60.
  13. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 65.
  14. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 65.
  15. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 68.
  16. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 68.
  17. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 74.
  18. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 73-75.
  19. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 78-83.
  20. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 90.
  21. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 94.
  22. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 97.
  23. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 102.
  24. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 85-86.
  25. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 88.
  26. ↑ Irzykowski, X Muza, s. 88.
Źródło: „http://emet.hekko24.pl/lp/index.php?title=Karol_Irzykowski&oldid=4557”