David Riesman
David Riesman (1909-2002)
Społeczeństwo odpowiadające fazie wysokiego potencjału wzrostu kształtuje u swych typowych przedstawicieli społeczny charakter, którego funkcję przystosowawczą zapewnia ich dążność do przestrzegania tradycji; ludzi tych nazwę ludźmi sterowanymi tradycją, a społeczeństwo, w którym żyją, społeczeństwem sterowanym tradycją. Społeczeństwo okresu przejściowego wzrostu ludności kształtuje u swych typowych przedstawicieli społeczny charakter, którego funkcję przystosowawczą zapewnia ich dążność do wczesnego nabycia uwewnętrznionego zespołu celów. Ludzi tych nazwę ludźmi wewnątrzsterownymi, a społeczeństwo, w którym żyją, społeczeństwem wewnątrzsterownym. Na koniec, społeczeństwo wstępnego spadku ludności kształtuje u swych typowych przedstawicieli społecznych charakter, którego funkcję przystosowawczą zapewnia ich uczulenie na oczekiwania i preferencje innych. Ludzi tych nazwę ludźmi zewnątrzsterownymi, a społeczeństwo, w którym żyją, społeczeństwem zewnątrzsterownym. (D. Riesman, Samotny tłum, przeł. J. Strzelecki, Warszawa 1996, s. 31-32)
| SPOŁECZEŃSTWA | ||
|---|---|---|
| sterowane tradycją | wewnątrzsterowne | zewnątrzsterowne |
| wysoki potencjał wzrostu (dużo urodzin, dużo zgonów) | przejściowy wzrost (dużo urodzin, mało zgonów) | wstępny spadek ludności (mało urodzin, mało zgonów ) |
| rolnictwo, rybołówstwo, myśliwstwo, wydobycie rud | przetwarzanie surowców | handel, transport, usługi |
| Ameryka Łacińska, Afryka, Azja, południe Europy | wsie i małe miasteczka USA i Kanady, środkowa Europa, Turcja, ZSSR | wielkomiejskie obszary USA i Europy Zachodniej |
| przestrzeganie tradycji | dążność do nabycia uwewnętrznionego zespołu celów | uczulenie na oczekiwania i preferencje innych |
| lęk przed wstydem | lęk przed poczuciem winy | niepokój |
| żyroskop (superego) | radar | |
| jednoizbowe domy będące jednocześnie jednostkami produkcyjnymi, dziecko wcześnie gotowe do swej roli życiowej | podział pracy, chłód w stosunkach rodzinnych, przekazywanie ideałów, a nie ról, pisanie dziennika | rozrost biurokracji opartej na manipulacji i poddawaniu się manipulacji, "narcyzm drobnych różnic"(Freud), "zawistne porównywanie" (Veblen), wychowanie przez massmedia |
David Riesman, Samotny tłum, przeł. J. Strzelecki, Warszawa 1996, ss. 31-33, 52-53, 61-62, 69-77.
Bibliografia
David Riesman, Samotny tłum, przeł. J. Strzelecki, Warszawa 1996.
