Próby

Z Literatura przedmiotu
Skocz do: nawigacja, szukaj
  • "przyjaźń małżeńska"
"(...) są to stosunki, które snadnie oziębia zbyt ustawne przebywanie razem i które przymus drażni. Wszelka obca kobieta zda się nam pożądaną. Każdy wie z doświadczenia, iż nieustanna obecność niezdolna jest dostarczyć tej rozkoszy, jaką czujemy rozłączając się i schodząc co jakiś czas. Owe przerwy napełniają mnie świeżą miłością ku moim i dają pobytowi w domu nową słodycz"[1]
  • bezdzietność
"Nie znam też owego mocnego węzła, jaki, powiadają, wiąże ludzi do przyszłości za pomocą dzieci, dziedziców ich imienia i czci, a powinienem ich może tym mniej pragnąć, jeśli są tak upragnione. Aż nadto jestem zrośnięty ze światem i z życiem przez samego siebie. Wystarcza mi zmagać się z losem w sprawach ściśle koniecznych dla mego istnienia, nie rozszerzając jeszcze gdzie indziej władzy jego nade mną. Nigdy nie uważałem, aby bezdzietność była brakiem, który by miał czynić życie mniej pełnym i zadowolonym. Stan bezdzietny ma takoż swoje dogodności. Dzieci należą do rzędu tych rzeczy, których nie ma co nadto pragnąć, zwłaszcza w tych czasach, kiedy tak trudno byłoby wychować je ku zacności: "Bona iam nec nasci licet, ita corrupta sunt semina" ("Nie może się już urodzić nic dobrego, tak zepsute są nasiona", Tertualian, Apologetyk) Można jeno żałować, jeśli kto straci je, miawszy wprzódy."[2]
  • najem ludzi
"Ludzie oddają się w najem: zdolności ich nie służą im samym, jeno tym, którym się zaprzedadzą w niewolę. Najemcy są w nich u siebie, ale nie oni. Ten powszechny obyczaj nie podoba mi się. Trzeba oszczędzać wolność swej duszy i nie dawać jej w zastaw, jedno w okazjach godnych tego, które, jeśli rzeczy osądzimy zdrowo, są bardzo nieliczne. Patrzcież na ludzi nawykłych dać się porywać i zagarniać: wszystkim są gotowi się zaprzątnąć, małą czy wielką rzeczą, tym, co ich nic nie obchodzi, jak i tym, co ich obchodzi. Mieszają się bez różnicy wszędzie, gdzie jest jakaś potrzeba i obowiązki; są jakoby bez życia, jeśli są bez mątu i poruszenia: in negotiis sunt negotii causa (Tkwią w zajęciach dla zajęcia): szukają zatrudnienia jedno dla samego zatrudnienia."[3]
  • minimalizm Sokratesa:
"Sokrates, widząc, jak obnoszą z pompą po mieście wielką mnogość bogactw, klejnotów i cennych sprzętów, rzekł: "Iluż rzeczy nie pragnę!""[4]
  • władza=wiedza
"Określanie i poznawanie, podobnie jak dawanie, należą do tego, kto ma władzę i panowanie; użytkowanie zaś i odbieranie są rzeczą uległości, poddaństwa, ćwiczenia i praktykowania"[5]
  • wiadomości sfałszowane
"Prawda i fałsz mają zbliżone do siebie oblicza; podobny krok, obyczaj i zachowanie; oglądamy je tym samym okiem (...) najodleglejszy świadek lepiej jest świadom niż najbliższy, a ostatni ze świadomych mocniej przekonany niż pierwszy. Jest to naturalny postęp: ktokolwiek wierzy w jakąś rzecz, uważa, iż obowiązkiem chrześcijańskim jest przekonać o niej innych; chcąc tego dokazać, nie lęka się dorzucić z własnego wymysłu tyle, ile uważa za potrzebne dal swej powiastki, aby uprzedzić opór i braki, jakie przypuszcza w pojęciu drugiego"[6]
  • źródło popularności fałszu - niechęć do wyznania własnej niewiedzy
"Wiele nadużyć albo też, aby rzec śmielej, wszystkie nadużycia na świecie lęgną się stąd, iż nauczono nas obawiać się wyznania naszej niewiedzy i zmuszono przyjmować za prawdę wszystko, czego nie potrafimy obalić jako fałszywe"[7]
  • nie wypowiadać się kategorycznie
"Lubię te słowa, które łagodzą i miarkują śmiałość naszych twierdzeń: "być może, poniekąd, po części, powiadają, mniemam", i tym podobne"ref>Michel de Montaigne, O kulawych, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 251.</ref> 
  • potwory i cuda
"Nie widziałem na tym świecie potwora ani cudu bardziej osobliwego niż ja sam"[8]
  • XVI-wieczny trolling: młodzież udająca duchy skazana na więzienie[9]


Przypisy

  1. Michel de Montaigne, O próżności, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 203.
  2. Michel de Montaigne, O próżności, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 224.
  3. Michel de Montaigne, O oszczędzaniu woli, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 228.
  4. Michel de Montaigne, O oszczędzaniu woli, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 233.
  5. Michel de Montaigne, O kulawych, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 247-248.
  6. Michel de Montaigne, O kulawych, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 248-249.
  7. Michel de Montaigne, O kulawych, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 251.
  8. Michel de Montaigne, O kulawych, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 250.
  9. Michel de Montaigne, O kulawych, w: jego, Próby, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 250.