Hipertekst: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:02, 15 gru 2020

Vannevar Bush: memeks

• problem uporządkowania i dostępu do rosnącej zawrotnie ilości wiedzy: "Jak się zdaje, trudność polega nie tyle na tym, że z powodu zakresu i zróżnicowania dzisiejszych zainteresowań publikujemy zbyt wiele, ile na tym, że przyrost tych publikacji daleko wykracza poza obecne możliwości ich rzeczywistego wykorzystania. Suma ludzkich doświadczeń rośnie w zawrotnym tempie, a metody pozwalające odnaleźć w labiryncie ścieżkę prowadzącą do kwestii aktualnie istotnej nie zmieniły się od czasów łodzi żaglowych."^[1]
• miniaturyzacja fotografii: "Aparat fotograficzny przyszłości, noszony na czole, będzie miał rozmiary niewiele większe od orzecha. Wielkość zdjęć zmniejszy się do trzech milimetrów kwadratowych, będzie je można potem rzutować lub powiększać – to przecież tylko dziesięć razy mniej, niż pozwala dzisiejsza praktyka. Obiektyw miałby uniwersalną ostrość – w porównaniu z dowolnym dystansem akomodacji oka nieuzbrojonego – dzięki krótkiej ogniskowej. W ten orzech zostanie wbudowana fotokomórka, jaką znamy już z przynajmniej jednego aparatu, która automatycznie dostosuje czas ekspozycji do szerokiego spektrum światła. W tym orzechu znajdzie się film stuklatkowy oraz sprężyna do operowania migawką; jej przesunięcie po włożeniu filmu do aparatu spowoduje przewijanie go do końca. Za pomocą aparatu będzie można wykonać zdjęcia kolorowe, a być może także, dzięki trójwymiarowym okularom, stereoskopowe: nagły postęp w technice stereoskopowej jest tuż za rogiem."^[2]
• mikrofilm: "Encyclopeadia Britannica mogłaby zostać zmniejszona do tomu wielkości pudełka zapałek. Biblioteka zawierająca miliony tomów zmieściłaby się po jednej stronie biurka. Jeśli założyć, że od czasu wynalezienia ruchomej czcionki ludzie stworzyli zapis – w formie czasopism, gazet, książek, reklamowych notek, korespondencji – rozmiarów miliarda książek, to wszystko to zebrane razem i poddane kompresji zmieściłoby się w niewielkiej ciężarówce."^[3]
• komputerowe rozpoznawanie mowy: "Czy na tym pierwszym etapie autor przyszłości, zamiast pisać ręcznie lub na maszynie, będzie bezpośrednio nagrywał swój głos? Często dzieje się tak pośrednio, prosi się o pomoc stenografa lub używa fonografu; jednak wszystkie elementy potrzebne do tego, by mowa bezpośrednio przekładała się na druk, już istnieją. Wszystko, co trzeba zrobić, to wykorzystać istniejące mechanizmy - i zmienić swój język. (...) Języki, jakie dziś znamy, nie są szczególnie dobrze przystosowane do tego rodzaju mechanizacji. Dziwne, że wynalazcy języków uniwersalnych nie wpadli na pomysł stworzenia kodu, który bardziej pasowałby do technik przekazywania i zapisywania mowy."^[4]
• tradycyjnie wiedzę porządkuje się alfabetycznie lub numerycznie, tymczasem ludzki umysł używa asocjacji^[5]
• wizja memeksu:

"Rozważmy urządzenie przyszłości przeznaczone do indywidualnego użytku, rodzaj prywatnego zmechanizowanego archiwum i biblioteki. Trzeba je nazwać, więc niech będzie – „memex”. Memex to urządzenie, w którym konkretna osoba przechowuje wszystkie swoje książki, płyty i kontakty, a jego działanie opiera się na mechanizmie umożliwiającym dostęp do danych z ogromną prędkością i elastycznością. To powiększony intymny suplement do pamięci.

Jego główną częścią jest biurko. Choć mógłby być obsługiwany na odległość, przede wszystkim stanowi mebel, przy którym się pracuje. W jego górnej części znajdują się pochyłe, półprzezroczyste ekrany, na których można wyświetlać materiały do czytania. Jest też klawiatura i cały układ dodatkowych przycisków oraz dźwigni. Poza tym memex wygląda jak zwykłe biurko. Na jednym końcu urządzenia znajduje się magazyn danych; jego zawartość jest bezpieczna dzięki udoskonalonym mikrofilmom. Magazyn zajmuje jednak tylko niewielką część wnętrza memeksa, reszta to mechanizm. Nawet jeśli użytkownik wprowadza pięć tysięcy stron materiału dziennie, zapełnienie tego składu zajęłoby mu setki lat; może zatem być rozrzutny i wprowadzać informacje bez ograniczeń. Większość treści wprowadzanych do memeksa nabywa się na gotowym mikrofilmie. W ten sposób zdobywane są i gromadzone w jednym miejscu wszelkie książki, obrazy, bieżące czasopisma, także korespondencja zawodowa. Istnieje do nich bezpośredni dostęp. W górnej części memeksa znajduje się

przezroczysty wałek dociskowy. Tu można kłaść odręczne notatki, fotografie, teksty wykładów i przemówień, cokolwiek - naciśnięcie dźwigni powoduje umieszczenie odbitki fotograficznej określonego materiału na następnej wolnej klatce memeksowego filmu, dzięki wykorzystaniu suchej fotografii."^[6]

• istota memeksu - technika indeksowania asocjacyjnego: "Kluczowy jest w nim proces łączenia dwóch elementów"^[7]

Bibliografia

1. Espen Aarseth, Cybertext: Perspectives on Ergodic Literature, 1997
2. Celiński, Interfejsy, rdz. IV. (Omówienie pojęcia )
3. Vannevar Bush, As We May Think, http://www.theatlantic.com/magazine/archive/1945/07/as-we-may-think/303881/
4. Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, przeł. Roman Chymkowski, Iwona Kurz, w: Temat: Internet, red. A. Mencwel, Warszawa 2004.
5. Andrzej Dróżdż, Od Liber Mundi do hipertekstu. Książka w świecie utopii, Warszawa 2009.

Przypisy

1. ↑ Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, przeł. Roman Chymkowski, Iwona Kurz, w: Temat: Internet, red. A. Mencwel, Warszawa 2004, s. 23
2. ↑ Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, s. 23
3. ↑ Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, s. 24
4. ↑ Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, s. 24
5. ↑ Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, s. 28
6. ↑ Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, s. 28
7. ↑ Vannevar Bush, Jak możemy myśleć, s. 29