Posthumanizm
Z Literatura przedmiotu
Spis treści
Domańska
- humanistyka ekologiczna, humanistyka środowiskowa, humanistyka zrównoważona (sustainable) - nowy paradygmat
- posthumanistyka, humanistyka nieantropocentryczna - krytyka antropocentryzmu (ekoposthumanistyka)
- inny sposób widzenia świata: wzajemne związki, współzależność, współbycie, współ-życie naturo-kultury, człowieka i środowiska, istot ludzkich i nie-ludzkich, s. 15
- Henry Skolimowski, twórca ekofilozofii, lata 70.: biologia, zamiast fizyki, jako paradygmat poznania (afirmacja życia opartego na węglu)
- od lat 70.: historia i filozofia ekologiczna/środowiskowa, ekoestetyka, ekomedia, ekokino, ekolingwistyka, ekopoetyka, ekokrytyka, ekosemiotyka, ekologia polityczna, zielone badania kulturowe, ekologia kulturowa, geografia postludzka
- Fritjof Capra, koniec lat 90.: zmiana paradygmatu w naukach przyrodniczych na myślenie ekologiczne (paradygmat holistyczny, ekologiczny)
- od racjonalności do intuicji
- od samopotwierdzenia do integracji
- od dominacji do parnerstwa
- od konkurencji do kooperacji
- od struktury i części do całości i procesu
- teoria systemów, zagadnienia samoorganizacji, nowe formy duchowości, s. 18
- podobnie: Ilya Prigogine, Isabelle Stengers (Nowa Era)
- początek humanistyki ekologicznej: Carolyn Merchant, The Death of Nature. Women, Ecology, and the Scientific Revolution, 1980 (kapitalistyczny mechanicyzm ujmuje naturę jako coś martwego)
- humanistyka ekologiczna:
- połączenie humanistyki i nauk o życiu
- organicyzm zamiast mechanicyzmu, ujęcia relacyjne, ontologia związków
- połączenie nauki zachodniej, wschodniej i wiedzy tubylczej
- posthumanistyka: poznawcza wartość miejsc lokalnych, perspektywa transgatunkowa
- inkluzywność wobec wszelkich form życia, także nieożywionych (rzeczy, minerały); wspólnota, nie indywiduum
- niekompletność wiedzy to warunek partycypacji
Barcz
- posthumanizm - przeciwieństwo antropocentryzmu
- Philip Weinstein, Michaela Rothberg, Anne Whitehead
- zmiana optyki: "Celem dotychczasowej refleksji o zwierzętach w kulturze było odkrywanie czegoś istotnego o ludzkiej naturze. Posthumanizm z tym zrywa"
- Badania nad naczelnymi: Jane Goodall szympansy, Dian Fossey – goryle, Birutė Galdikas - orangutany
- Agambena, Otwarte
- B. Latour
- Wolfe, geneza posthumanizmu:
- Foucault
- cybernetyka, teoria systemów
- La Mettrie: brak dokładnej granicy między człowiekiem a zwierzęciem
- Wolfe: transhumanizm wywodzi się z oświeceniowego racjonalizmu: Kant, Condorcet
- Katherine Hayles: transhumanizm - postludzie w przestrzeni wirtualnej
- D. Haraway, When species meet
- M. Bułhakow, Psie serce
- Kafka, Sprawozdanie dla akademii, Jama, Dociekania psa
- Rilke, Spotkanie
Grochowski
- Nietzsche, epizod tyryński
- J. Ortega y Gasset, Dehumanizacja sztuki
- Bruno Schulz: naruszenie antropocentrycznej rutyny
- G. Lukács - obrona humanizmu i estetyki realistycznej
- T. Mann - jedyny piewca wartości humanistycznych
- Sartre - Egzystencjalizm jest humanizmem
- Heidegger, Listy o humanizmie - humanizm nie wystarcza do godności
- W. Herzog, Grizzly man - nie można przekroczyć granicy między człowiekiem a zwierzęciem
- A. Robbe-Grillet, Natura, humanizm, tragedia - krytyka metaforyki antropocentrycznej
Hoffman
- Nayar: posthumanizm to "radykalna decentralizacja tradycyjnego suwerennego, spójnego i samodzielnego człowieka, w celu ukazania, w jaki sposób człowiek zawsze już ewoluuje razem z, konstytuuje i jest konstytuowany przez rozliczne formy życia oraz maszyn", s. 154
- transhumanizm to jeszcze nie posthumanizm; rozszerzenia genetyczne, mechaniczne i cyfrowe służą otrzymaniu lepszego człowieka, s. 154
- korzenie posthumanizmu wg Nayara:
- M. Foucault
- feminizm/queer (J. Butler, L. Irigaray, H. Cixous)
- technonauka (Donna Haraway)
- studia nad pojęciem rasy (Fanon)
- gatunkizm (speciesism) - dyskryminacja gatunkowa, s. 157
- po człowieku - człekozwierz (humanimal)
Bibliografia
- M. Bakke, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Seria Filozofia i logika nr 111, Poznań 2015
- Anna Barcz, Posthumanizm i jego zwierzęce odgłosy w literaturze, „Teksty Drugie” 2013 nr 1-2
- Anna Barcz, Posthumanizm i znaczenie zwierzęcych narracji w literaturze, w: jej, Realizm ekologiczny, 2016
- Bio-techno-logiczny świat. Bio art oraz sztuka technonaukowa w czasach posthumanizmu i transhumanizmu, red. Piotr Zawojski, Szczecin 2015
- Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. T. 1.: Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny, red. Justyna Tymieniecka- Suchanek
- Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. T. 2.:Od humanizmu do posthumanizmu, red. Justyna Tymieniecka- Suchanek
- J. Derrida, Kres człowieka, przeł. P. Pieniążek, w: J. Derrida, Marginesy filozofii, Warszawa 2002.
- J. Derrida, L'Animal que donc je suis
- J. Derrida, La bête et le souverain
- F. Ferrando, Posthumanizm, transhumanizm, antyhumanizm, metahumanizm oraz nowy materializm. Różnice i relacje, „ROCZNIK LUBUSKI” Tom 42
- G. Grochowski, Ubi leones, "Teksty Drugie" 2013 nr 1-2
- Donna Haraway, Manifest cyborga (Haraway Donna, Cyborgs Manifestu, Socialist Review, 1985, t. 80, 65-108. Reprint; Routledge, New York 1991.)
- N. K. Hayles, How we became posthuman: virtual bodies in cybernetics, literature, and informatics, Chicago 1996
- Krzysztof Hoffman, Posthumanizm według Pramoda K. Nayara, "Czas kultury" 2014 nr 3. https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/woocommerce_uploads/2021/03/153_161_Posthumanizm-zlltew.pdf
- Robert Pepperell, The Posthuman Condition, 1995
- Po humanizmie. Od technokrytyki do animal studies., red. Zuzanna Ładyga, Justyna Włodarczyk, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2015
- Spór o podmiotowość, red. Adriana Warmbier, Księgarnia Akademicka, Kraków 2016
- „Teksty Drugie” 2013 nr 1-2. Pozaludzkie/arcyludzkie. http://tekstydrugie.pl/pl/biblio/pozaludzkiearcyludzkie/
- Tony Walsh, To żyje! Sztuczna inteligencja od logicznego fortepianu po zabójcze roboty, Wydawnictwo Naukowe PWN
- C. Wolfe, What is posthumanism?, 2010
- P. Zawojski, Posthumanizm, czyli humanizm naszych czasów, „Kultura i Historia”, 2017, nr 32