Roland Barthes: Różnice pomiędzy wersjami
Z Literatura przedmiotu
(→Mit na lewicy) |
(→Mit na lewicy) |
||
Linia 56: | Linia 56: | ||
* rewolucja wyklucza mit: "mieszczaństwo maskuje się jako mieszczaństwo i tym samym wytwarza mit; rewolucja ujawnia się jako rewolucja i tym samym znosi mit"<ref>Roland Barthes, Mitologie, s. 282.</ref> | * rewolucja wyklucza mit: "mieszczaństwo maskuje się jako mieszczaństwo i tym samym wytwarza mit; rewolucja ujawnia się jako rewolucja i tym samym znosi mit"<ref>Roland Barthes, Mitologie, s. 282.</ref> | ||
* mit lewicy - Stalin: "sens to był rzeczywisty Stalin, ten z historii; signifiant to był rytualny zwrot do Stalin, nieuchronność naturalnych epitetów, jakimi otaczano jego imię; signigifié to była intencja ortodoksji, dyscypliny, jedności, dostosowywana przez partie komunistyczne do określonej sytuacji; w końcu znaczenie — był nie Stalin uświęcony, którego historyczne determinanty znajdowały sobie oparcie w naturze, uwznioślone pod nazwą Geniusza"<ref>Roland Barthes, Mitologie, s. 282.</ref> | * mit lewicy - Stalin: "sens to był rzeczywisty Stalin, ten z historii; signifiant to był rytualny zwrot do Stalin, nieuchronność naturalnych epitetów, jakimi otaczano jego imię; signigifié to była intencja ortodoksji, dyscypliny, jedności, dostosowywana przez partie komunistyczne do określonej sytuacji; w końcu znaczenie — był nie Stalin uświęcony, którego historyczne determinanty znajdowały sobie oparcie w naturze, uwznioślone pod nazwą Geniusza"<ref>Roland Barthes, Mitologie, s. 282.</ref> | ||
+ | * natura lewicy: "lewica określa się zawsze w relacji do uciśnionych, proletaryzowanych lub kolonizowanych"<ref>Roland Barthes, Mitologie, s. 283.</ref> | ||
+ | * brak silnego mitu na lewicy: "Słowo człowieka uciśnionego może być bowiem tylko ubogie, monotonne, bezpośrednie: ogołocenie jest miarą jego mowy — ma on tylko jeden, zawsze ten sam język swych działań; metajęzyk jest zbytkiem, na który nie może sobie jeszcze pozwolić."<ref>Roland Barthes, Mitologie, s. 283.</ref> | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Roland Barthes, Mitologie, przeł. Adam Dziadek, Warszawa 2000. | * Roland Barthes, Mitologie, przeł. Adam Dziadek, Warszawa 2000. | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== |
Wersja z 20:16, 15 sty 2021
Spis treści
Mit dzisiaj
Mit jest słowem
- "Mit jest słowem (...) jest sposobem znaczenia, jest formą"[1]
- "Mitu nie określa przedmiot jego komunikatu, ale sposób jego wypowiadania"[2]
- "Wszystko może więc być mitem? Tak właśnie sądzę, gdyż świat jest nieskończenie wyzywający"[3]
- "To słowo jest komunikatem (...) może przybrać formy pisane albo formy przedstawienia: wypowiedź na piśmie, ale też fotografia, film, reportaż, sport, widowiska, reklama - to wszystko może być nośnikiem mowy mitycznej".[4]
Mit jako system semiologiczny
- strukturalizm: "Przez mowę, wypowiedź, słowo itd. będziemy odtąd rozumieć każdą jednostkę lub każdą syntezę znaczeniową, czy to słowną, czy wizualną: zdjęcie będzie dla nas słowem z tego samego powodu co artykuł w gazecie"[5]
- szkoła w Tartu: mit to wtórny system semiologiczny[6]
- przykłady:
- terminologia[14]
- signifiant w planie języka - sens, w planie mitu - forma
- signifié - pojęcie
- znak, połączenie signifiant i signifié - znaczenie
Forma i pojęcie
- puste znaczące: "Significant mitu przedstawia się w sposób dwuznaczny: jest zarazem sensem i formą, z jednej strony pełne, z drugiej puste."[15]
Znaczenie
- "mit niczego nie ukrywa: na tym polega jego funkcja, że zniekształca, ale nie prowadzi do zaniku"[16]
- "Relacja łącząca pojęcie mitu z sensem jest ze swej istoty relacją zniekształacania"[17]
- "Pojęcie dosłownie zniekształca sens, ale go nie usuwa: próbując oddać tę sprzeczność jednym słowem, powiedzielibyśmy, że pojęcie alienuje sens"[18]
- "Mit ma charakter narzucający sie, zaczepny (...) szuka właśnie mnie: zwrócił się do mnie, czuję siłę jego woli, wzywa mnie do przyjęcia jego wylewnej dwuznaczności"[19]
- "Na powierzchni mowy coś przestaje się poruszać: to funkcja znaczenia ukrytego za faktem i narzucającego mu status obwieszczenia; ale jednocześnie fakt paraliżuje intencję, zaraża ją, niczym chorobą, bezruchem: aby ją oczyścić, zamraża ją. Dlatego mit jest słowem skradzionym i oddanym."[20]
- motywacja mityczna: "Znaczenie mityczne nigdy nie jest całkowicie arbitralne, zawsze jest częściowo umotywowane, nieuchronnie zawiera w sobie coś z analogii"[21]
- "Mit jest czystym systemem ideograficznym"[22]
Lektura i rozszyfrowanie mitu
- trzy typy lektury mitu[23]
- nastawienie na puste signifiant - twórca - dosłowne znaczenie mityczne - ujawnienie intencji
- nastawienie na pełne signifiant, w którym odróżnia się sens i formę - mitolog - rozszyfrowanie mitu i wyłapanie zniekształcenia - demaskowanie intencji
- nastawienie na pełne signifiant jako nierozerwalną całość sensu i formy - czytelnik - konsumpcja mitu
- mit przekształca historię w naturę, "mit jest słowem nadmiernie uzasadnionym"[24]
- "każdy system semiologiczny jest systemem wartości; ale konsument mitu uważa znaczenie za system faktów: mit czyta się jako system oparty na faktach, podczas gdy jest tylko systemem semiologicznym"[25]
Mit jako język skradziony
- "Czym charakteryzuje się mit? Przekształceniem sensu w formę. Inaczej mówiąc, mit jest zawsze kradzieżą języka."[26]
- przed mitologizacją usiłuje się bronić matematyka czy poezja, ale i one jej ulegają[27]
- poezja a mit: "Poezja zajmuje pozycję odwrotną niż mit: mit jest systemem semiologicznym, który chce sam siebie przekroczyć i stać się systemem faktów; poezja jest systemem semiologicznym, który usiłuje wycofać się w system esencjalny."[28]
- Jak się bronić przed mitem? "najlepszą bronią przeciwko mitowi jest być może umitycznienie mitu, wytworzenie mitu sztucznego: a to ten odtworzony mit będzie prawdziwą mitologią. Skoro mit kradnie język, dlaczego nie ukraść mitu?"[29]
Mieszczaństwo jako społeczeństwo anonimowe
- żyjemy w społeczeństwie mieszczańskim[30]
- denominacja mieszczaństwa: mieszczaństwo nie chce nazywać się mieszczaństwem, to tabu: "'Mieszczanin', 'drobnomieszczanin', 'kapitalizm', 'proletariat' — to są miejsca, które nieustannie krwawią: sens z nich wypływa aż do chwili, kiedy nazwa nie będzie mu potrzebna"[31]
- zamiast mieszczaństwo mówi się naród: "W ujęciu politycznym upływ mieszczańskiego imienia dokonuje się poprzez ideę narodu. Swego czasu była to idea postępowa, która służyła do wykluczenia arystokracji; obecnie mieszczaństwo usiłuje się rozpuścić w narodzie, kończąc wyrzuceniem z narodu elementów, które uznaje się za napływowe (komunistów)"[32]
- normy mieszczańskie uważane są za naturalne: "im szerzej klasa mieszczańska upowszechnia swoje przedstawienia, tym bardziej się naturalizują. To, co mieszczańskie zostaje wchłonięte przez niezróżnicowany świat, którego jedynym mieszkańcem jest Człowiek Wieczny — ani proletariusz, ani mieszczanin."[33]
- mieszczaństwo zawłaszcza wszystkie klasy: "mieszczańska de-nominacja osiąga pełny skutek wtedy, gdy maszynistka z dwoma i pół tysiącami franków miesięcznie odnajduje siebie samą w wielkim mieszczańskim weselu"[34]
Mit jako słowo odpolitycznione
- mit a historia: "Semiologia nauczyła nas, że zadaniem mitu jest oparcie intencji historycznej na naturze, przygodności na wieczności."[35]
- "Świat dostarcza mitowi rzeczywistości historycznej, określonej — jak okiem sięgnąć — przez sposób jej wytwarzania lub wykorzystywania przez ludzi; mit natomiast przywraca obraz naturalny tej rzeczywistości. I jak mieszczaństwo określa się przez odstąpienie od nazwy mieszczaństwa, tak mit tworzy się poprzez odebranie rzeczom historyczności: rzeczy tracą w nim pamięć swego wytwarzania"[36]
- "mit jest słowem odpolitycznionym"[37]
Mit na lewicy
- język polityczny do język-przedmiot drwala, służy do działania: "Istnieje zatem język, który nie jest polityczny, jest to język człowieka-wytwórcy: wszędzie, gdzie człowiek wytwórca mówi po to, aby przekształcać rzeczywistość, a nie zachować ją w obrazie, wszędzie, gdzie człowiek wiąże swój język z wytwarzaniem rzeczy, tam metajęzyk ustępuje językowi-przedmiotowi i mit jest niemożliwy."[38]
- rewolucja wyklucza mit: "mieszczaństwo maskuje się jako mieszczaństwo i tym samym wytwarza mit; rewolucja ujawnia się jako rewolucja i tym samym znosi mit"[39]
- mit lewicy - Stalin: "sens to był rzeczywisty Stalin, ten z historii; signifiant to był rytualny zwrot do Stalin, nieuchronność naturalnych epitetów, jakimi otaczano jego imię; signigifié to była intencja ortodoksji, dyscypliny, jedności, dostosowywana przez partie komunistyczne do określonej sytuacji; w końcu znaczenie — był nie Stalin uświęcony, którego historyczne determinanty znajdowały sobie oparcie w naturze, uwznioślone pod nazwą Geniusza"[40]
- natura lewicy: "lewica określa się zawsze w relacji do uciśnionych, proletaryzowanych lub kolonizowanych"[41]
- brak silnego mitu na lewicy: "Słowo człowieka uciśnionego może być bowiem tylko ubogie, monotonne, bezpośrednie: ogołocenie jest miarą jego mowy — ma on tylko jeden, zawsze ten sam język swych działań; metajęzyk jest zbytkiem, na który nie może sobie jeszcze pozwolić."[42]
Bibliografia
- Roland Barthes, Mitologie, przeł. Adam Dziadek, Warszawa 2000.
Przypisy
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 239.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 239.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 239.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 240.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 241.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 245.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 245.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 246.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 246.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 246.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 247.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 247.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 247.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 248.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 248.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 253.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 253.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 254.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 256.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 257.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 258.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 259.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 260-261.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 262.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 264.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 264.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 265-266.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 267.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 267.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 271.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 272.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 272.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 275.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 276.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 277.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 277.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 277.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 281.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 282.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 282.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 283.
- ↑ Roland Barthes, Mitologie, s. 283.