Charles Sanders Peirce

Jak uczynić nasze myśli jasnymi

• świadomość bezpośrednia (dźwięk) vs. świadomość pośrednia (melodia), s. 78
• przekonanie:
  1. jesteśmy go świadomomi
  2. niweluje podrażnienie wywołane wątpieniem
  3. prowadzi do utrwalenia nawyku, s. 79
• znaczenie myśli to implikowane przez nią reguły postępowania; "Nie ma takiej różnicy znaczenia, które nie byłaby różnicą w praktyce", s. 80
• doktryna transsubstancjacji: "Twierdzenie, że coś, co posiada wszystkie zmysłowe cechy wina, jest krwią, jest wyrażeniem bezsensownym", s. 81
• geneza pojęcia siły: pojawiło się w w. XVII, wywodzi się z pojęcia przyczyny, s. 85
• "Chociaż znamy skutki oddziaływania siły, nie wiemy, czym ona jest" - twierdzenie wewnętrznie sprzeczne
• definicja prawdy i rzeczywistości: "Pogląd, który na mocy losu, przeznaczenia musi być zaakceptowany przez wszystkich badaczy - oto nasza definicja prawdy, a jej przedmiot to rzeczywistość", s. 90
• rzeczywistość niezależna od tego, co kto o niej myśli, s. 91

Copleston

• Logika (Copleston, VIII, 274)
  1. gramatyka spekulatywna (teoria znaku)
  2. abdukcja
  3. retoryka spekulatywna, metodeutyka
• naczelna zasada pragmatyzmu to teoria znaczenia; znaczenie pojęcia to suma jego następstw praktycznych
• pragmatyczna teoria znaczenia, Copleston, VIII, 274
• typy idei: Copleston, VIII, 283-285
  1. pierwszości (kategoria jakości),
  2. drugości (działania, fakty),
  3. trzeciości (kategoria zapośredniczenia, znaku, prawa)
• tychizm - przypadek jest zawsze obecny w świecie
• agapizm - ostatecznym celem jest kosmiczna idea miłości-przyciągania
• synechizm - wszystko jest ciągłe, usuwa dualizm dusza-ciało
• "materia to zużyta myśl, a zakorzenione nawyki stają się prawami fizycznymi" (cyt. za Copleston, VIII, 287)

Bibliografia

1. C.S. Peirce, Jak uczynić nasze myśli jasnymi, przeł. Z. Dyjas, w: H. Buczyńska, Peirce, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1994.