Ziemie Odzyskane

Z Literatura przedmiotu
Skocz do: nawigacja, szukaj

Reprezentacje literackie

Siódme wtajemniczenie

  • Edmund Niziurski (1925-2013), Siódme wtajemniczenie, 1969
    • twierdza Persil: 'Naprzeciw szkoły zrujnowany budynek stajni z czasów, gdy jeszcze szkapy ciągnęły wózki w kopalni. Dalej - czarne hałdy, między nimi jałowe, porośnięte trawą nieużytki. W dole błyska metalicznie tafla dzikiego stawu na miejscu dawnego zapadliska. Za nią rysuje się wyraźnie na wpół zawalony wskutek szkód górniczych dwupiętrowy budynek ze sczerniałej cegły. Na ścianie szczytowej można odcyfrować jeszcze pokraczny biały napis "PERSIL", podobno resztka poniemieckiej reklamy proszku do prania. Na lewo odsłaniają się dachy starych domów Gnypowic.'
    • zdobywanie twierdzy Persil: 'Pokraczny napis PERSIL na ścianie szczytowej nie wiem dlaczego wydał mi się tajemniczym hasłem. Nie, nie tylko hasłem - groźnym ostrzeżeniem: "nie zbliżaj się, nie poznałeś tajemnicy tej twierdzy do końca!"'
    • trumna Klappera: 'Za Niemców mieszkał tu w Gnypowicach niejaki Klapper i robił trumny, miarowe trumny, bardzo solidne trumny. Potem wybuchła wojna, Klapper poszedł na wojnę, został SS-manem i dobrze mu się wiodło. Więc przestał robić trumny, ale był w dalszym ciągu bardzo przywiązany do trumien. Zawsze lubił trumny, a kiedy został SS-manem, polubił je jeszcze bardziej. A ponieważ został mu w domu pewien zasób trumien, więc z przyjemnością używał ich do różnych gospodarskich celów. Na strychu trzymał w nich futra, ubrania i książki - w piwnicy warzywa i owoce. A że był człowiekiem wesołym, to i żarty robił za pomocą trumien...'
    • 'Klapper mieszkał w tym domu, gdzie teraz jest twierdza Persil',
    • 'babcia Ernesta służyła wtedy jako gosposia u Klapperów'
    • Klapper przywozi skarby ze Wschodu: '- Były tam bransoletki, złote zegarki, kolie i pierścionki. Klapper właśnie przyjechał na urlop ze wschodu i musiał przywieźć to z sobą... To było w czasie ostatniej wojennej zimy. Wkrótce potem w styczniu 1945 roku Klapper wrócił chory do domu. Babcia mówiła, że zakazał wchodzić komukolwiek do tej piwnicy i tylko sam w niej godzinami przesiadywał. Parę tygodni później umarł, no i chcieli go pochować w tej jego trumnie. Schodzą do piwnicy, patrzą, a trumny nie ma. Szukają po wszystkich zakamarkach - ani śladu. (...) Na trzeci dzień po pogrzebie starego, Klapperowie uciekli, bo front się niebezpiecznie przybliżył. W domu została tylko babcia Ernesta.'
  • cel - Wielki Wander: 
'Kupimy sobie motory a może nawet samochody typu "camping" z przyczepami.
- Samochody?
- Jasne. Nie będziemy się przecież tłukli pociągami albo autostopem. Zresztą musimy zabrać wielki bagaż. Namioty, żywność, ekwipunek, sprzęt żeglarski, jolki, kajaki, pontony, przybory płetwonurków, aparaty tlenowe - wszystko! Nie będziemy spędzać głupio lata na hałdach, ani na nudnych koloniach, ani na obozach, gdzie czujesz się, bracie, jak uwiązany na sznurku. To będzie wielkie odejście. Wyruszymy na jeziora północne. Nikt nie będzie wtrącał w nasze sprawy nosa... Olbrzymią rozpoczniemy wędrówkę. Swobodnie będziemy żyć! Na wodzie i w puszczy! Tropić dzikie zwierzęta! Łowić ryby! Kąpać się, pływać i żeglować... żeglować...'
  • poniemiecka mapa sztabowa: 
'- Nam potrzebna jest przede wszystkim mapa jezior północnych.
- W Kanadzie?
- No nie... niekoniecznie w Kanadzie... - bąknął zaskoczony Maks.
- W Szwecji? W Finlandii?
- Na razie chodzi nam o mapę Pojezierza Mazurskiego - chrząknął Ernest.
- Mam taką mapę - powiedziałem.
- Nam potrzebna jest bardzo dokładna mapa.
- Czy mapa sztabowa was urządzi? - zapytałem.
- Sztabowa? Ty masz mapę sztabową?
- Tak. Poniemiecką. Dawnych Prus Wschodnich.
Ernest i Maks spojrzeli na mnie z niedowierzaniem.
- Bujasz!'

Bibliografia

Dzieła literackie

  • Zachodem poszły dzieje. Antologia opowiadań o Ziemiach Zachodnich, Wydawnictwo Poznańskie 1970.
  • Eugeniusz Paukszta, Wrastanie
  • Eugeniusz Paukszta, Spowiedź Lucjana Skobiela
  • Zbigniew Nienacki, Pan Samochodzik
  • Edmund. Niziurski, Siódme wtajemniczenie, 1969
  • Paweł Huelle, Weiser Dawidek, 1987
  • Joanna Bator, Ciemno, prawie noc, 2012

Filmy

Opracowania

  • K. Chmielewska, Hydra pamiątek. Pamięć historyczna w dekompozycji, w: Opowiedzieć PRL

Przypisy

Źródło: „http://emet.hekko24.pl/lp/index.php?title=Ziemie_Odzyskane&oldid=4872”