Radek Rak

P

Baśń o wężowym sercu Radek Rak

Gdy kończy, wstają jaśniepan Wiktoryn Bogusz i powiadają, że kijów za karę nie będzie, że on uzdrowisko stawia w Latoszynie koło Emaus i że jeżeli kto ma jakie obowiązania, niech się zgłosi do pracy przy budowie. Nadto każdemu ochotnikowi darowane będą wszelkie dobrowolne prace dworskie, a i zapłatę otrzyma godziwą, nadto zaś przy robocie strawę dwa razy dnia. Szmer podnosi się w izbie – tego nikt się nie spodziewał. Iście u tych wód coś się z panem Wiktorynem stało dobrego, że aż strach. -- Rozluźnienie pańszczyzny

m stało dobrego, że aż strach. Szela w śmiech, gromki śmiech, Szela śmieje się za trzech. A to dobre, a to sprytne, mówi, dać to chłopom, co już słowem cysarskim dawno mają przyrzeczone, a nadto próbow -- Rola Kajzera

Pan Bogdan ostrożnie rozwija opatrzony habsburskim orłem dokument i gromkim głosem odczytuje, że w imieniu Jego Miłości Kajzera oraz mocą i powagą urzędu Gubernatora Galicji i Lodomerii unieważnia się wszelkie tegoroczne należności pańszczyźniane, z uwagi na klęski, plagi i nieurodzaje, które tej wiosny spadły na Galileję. Nadto przestrzega się włościan, by wichrzycielom żadnym wiary nie dawali i nie odstępowali Kajzera, który jest obrońcą ich i przyjacielem; że najwięksi wrogowie Monarchii, Polak i Moskal, knują społem, jak tu w Galileji powstanie wywołać, a może i krew włościańską przelać. -- Zniesienie pańszczyzny

Bo cham przez całe życie musi udawać, że jak go chłoszczą, to wcale nie jest żadna chłosta, jeno głaskanie.

Zwyczajnie się chamy zwiedziały, że Szela wziął odwet na Boguszach i że cyrkuł nie robi nic. Tedy wolno panów bić. A do dworu, nie obraźcie się, każdy cham ma urazy, krzywdy i rany od pokoleń niewylizane. To i idą rachun -- Rewolucja

ki wyrównywać. Za niesprawiedliwie liczoną pańszczyznę, za kupowanie i sprzedawanie ludzi, jakby byli bydłem albo kurami, za nieuznawanie dawnych przywilejów, za gwałcenie dziewek, za palenie chałup tym, co posłali dzieci do szkoły, za zakaz wędrowania poza własną wieś, za podatki od kminku, grzybów i jagód, które każdemu winny się należeć darmo jak woda, bo nikt ich przecież w lesie nie sadził, a już na pewno nie panowie… -- Rewolucja przyczyny

Abram ze skąpstwa nie zatrudniał nikogo do pomocy. -- Żyd skąpy

Wziąłeś srebrniki, -- Żyd zdrajca

Skończymy z panami, to i na was, Żydy, przyjdzie pora. -- Szela: najpierw panowie, potem Żydzi

Chcieli dowiedzieć się, czy to prawda, że starosta Breinl płaci za polskie trupy. -- Rewolucja sprowokowana przez Austrię

Gościniec ciemniał od wozów. Przybywały ze wschodu i południa, parę z północy i kilka również z zachodu. Wiozły przeważnie trupy, choć trafił się jeden spod Dąbrowy cały wypełniony jedynie pańskimi głowami; leżały równo poukładane w stosy, jakby to nie były głowy ludzkie, lecz kapuściane. -- Wozy wożą trupy

Mówiono, że stworzył władztwo w dolinie Wisłoki, że sam obwołał się chamskim królem, że nie musi już słuchać ani pana, ani księdza, ani Boga, ba – nawet samego Kajzera słuchać nie musi. A jeśli pełni wolę tego ostatniego, to dlatego tylko, że chce. Pobierał ponoć myto na drodze między Pilznem a Jasłem i stworzył własne wojsko, by strzegło jego ludu -- Szela został panem

Mówiło się, że pułkownik ma za żonę prawdziwą polską panią – dziesięcioletnią bo dziesięcioletnią, ale jednak -- Syn Szeli pedofil

zwieńczonych kopułami świątyniach modlą się do innego Boga. -- Głęboki monoteizm

Pod koniec XVIII stulecia wymiar pańszczyzny określony został na trzy dni w roku, -- ???

Dużym problemem występującym na galicyjskiej wsi był powszechny pośród chłopów alkoholizm -- Stereotypy

Chłop zbiera, Pan przepuszcza, a Żyd zyskuje” -- Steretypy

Głód był tak wielki, że zdarzały się przypadki kanibalizmu, a w […] Buchcicach, gdy matka poszła coś wyżebrać i ukraść dla umierających z głodu dzieci, jedno z dzieci skonało, a rodzeństwo ciało braciszka pokrajało i ugotowało w garnku. Matka powróciwszy dzieliła się tą strawą. -- Kanibalizm

Dochodziło nawet do celowego zabijania dzieci, a następnie spożywania ich przez -- !!!!

Według nie do końca potwierdzonych źródłowo informacji 18 lutego 1846 roku miał powiedzieć Szeli: „Szel. Daje Ci nieograniczoną władzę robienia w tych wsiach, co Ci się będzie zdawać […] masz 24 godziny na rozkaz kazać zabijać, mordować, rabować, po tym czasie obcinać ręce, nogi i żywcem do cyrkułu przystawić” -- Powtarzanie plotek

chłopskiego terroru.

Chłopskie bandy

Chłopskie bandy krążyły po okolicach i plądrowały nie tylko szlacheckie majątki, lecz także domy należące do innych włościan oraz pomniejsze miasteczka

Do dworów wdzierano się pod pozorem poszukiwania powstańców i ukrytej broni -- ???

Ze szczególnym upodobaniem niszczono zwłaszcza znajdujące się w dworach biblioteki.

Na znacznych obszarach zachodniej Galicji zapanował chaos i szerzyła się anarchia. Dopuszczano się przy tym gwałtów i mordów.

Zapisane na kartach kronik, w relacjach prasowych oraz wspomnieniach opisy chłopskiego okrucieństwa nawet dzisiaj wywołują przerażenie.

W Bobrownikach na prowadzącej do siedziby bramie umieszczono austriackiego orła, co uchroniło dwór przed przygotowywanym atakiem.

Zniszczona gospodarczo (uwłaszczenie chłopów na terenie Galicji zostało ostatecznie przeprowadzone w 1848 roku

Poczucie wzajemnej obcości obu grup było niezwykle silne i dopiero na przełomie XIX i XX wieku, dzięki działalności społecznej i kulturotwórczej inteligencji oraz wzrostowi świadomości narodowej rzesz chłopskich, udało się wzajemnie porozumieć. -- WTF?