Walter Jackson Ong

Z Literatura przedmiotu
Wersja z dnia 12:08, 20 kwi 2021 autorstwa Admin (dyskusja | edycje) (→‎Bibliografia)

Skocz do: nawigacja, szukaj

Psychodynamika oralności

  • oralność (mowa) - cyrograficzność (pismo) - typograficzność (druk)
  • oralność - słowa zdarzenia, rozciągłe w czasie, piśmienność - słowa przedmioty, rozciągłe w przestrzeni[1]
  • Nie można zatrzymać dźwięku tak jak filmu, zatrzymany dźwięk to cisza. Można zarejestrować bezruch, widzenie preferuje bezruch[2]
  • hebr. dabar = słowo, zdarzenie[3]
  • Malinowski: język to działanie, nie obraz myśli[4]
  • W kulturze oralnej nazwa daje władzę nad przedmiotem; w kulturze cyrograficznej lub typograficznej nazwa to etykietka.[5]
  • Formuły oralne: wiedza ma postać łatwą do zapamiętania (mnemonika) ("Dziel i rządź!", "Błądzić jest rzeczą ludzką, wybaczać - boską", "Twardy dąb")[6]
  • "W kulturze oralnej doświadczenie jest intelektualizowane mnemonicznie", stąd waga pamięci jeszcze dla Augustyna[7]

Addytywność zamiast upodrzędnienia

  • "i" biblijne, tłumaczone jako "kiedy", "wtedy", "więc"[8]
  • Język pisany posiada doskonalszą i trwalszą gramatykę niż mówiony, który jest zanurzony w kontekście egzystencjalnym, ułatwiającym porozumienie bez gramatyki[9]

Nagromadzenie zamiast analizy

  • ciążenie ku formułom: nie żołnierz, ale dzielny żołnierz; nie księżniczka, ale piękna księżniczka; nie dąb, ale mocny dąb[10]
  • relikty formularności: wróg ludu, kapitalistyczny podżegacz wojenny, Wielka Rewolucja Październikowa, The glorious Fourth of July (echa epitetów homeryckich)[11]
  • formularność jest odrzucana przez wysoką piśmienność[12]

Redundancja lub obfitość

  • W tekście pisanym można wrócić do wcześniejszego fragmentu; w przypadku mowy nie ma takiej możliwości. "Redundancja, powtarzanie tego, co dopiero powiedziane, gwarantuje nadawcy i odbiorcy porozumienie"[13]
  • Redundancja oralności vs rozrzedzona linearność pisma[14]
  • Pisanie około 10 razy wolniejsze niż mówienie[15]
  • Redundancja wprost proporcjonalna do wielkości audytorium ("Nie tylko..., lecz także")[16]
  • Afrykańskie mówiącej bębny potrzebują osiem razy więcej słów niż mowa. [17]
  • Podczas przemawiania lepiej coś powtórzyć, aniżeli zawahać się i zamilczeć szukając dalszej myśli (łac. copia)[18]

Zachowawczość czy tradycjonalizm

  • Społeczności oralne muszą stale powtarzać zmagazynowaną w formułach wiedzę, aby nie zanikła[19]
  • Stąd niechęć do eksperymentu i zmiany przyzwyczajeń[20]
  • Postaci mądrych starców tracą na znaczeniu w społeczeństwie piśmiennym.[21]
  • Pismo przejmuje funkcję zachowawczą, a umysł uwolniony od wysiłku powtarzania zapamiętanego, może oddawać się poszukiwaniu nowej wiedzy[22]
  • Innowacje w kulturze oralnej są niewidoczne lub nieeksponowane[23]

Blisko ludzkiego świata

  • Mowa ustna nie dysponuje analitycznymi kategoriami do porządkowania wiedzy, więc spisy i katalogi muszą być włączone w kontekst ludzkich działań. Np. spis okrętów w II ks. Iliady przedstawia imiona i miejsca w powiązaniu z czynami[24]
  • Podobnie podręczniki pojawiają się dopiero w kulturze piśmiennej, a nawet drukowanej. W kulturze oralnej dydaktyka połączona jest z fabułą[25]

Zabarwienie agonistyczne

  • przysłowia, zagadki, przechwałki, przezwiska (flyting) służą aby wciągnąć do rozmowy[26]
  • entuzjastyczne opisy gwałtu fizycznego (VIII-X ks. Illiady), zanikają w kulturze piśmiennej na rzecz kryzysów wewnętrznych[27]
  • retoryczna pochwała, panegiryk również nie sprawdzają się w stylu piśmiennym (Erazm, Pochwała głupoty)[28]

Empatia i zaangażowanie zamiast dystansu obiektywizującego

  • "Pismo oddziela poznającego od poznawanego i przygotowuje dzięki temu warunki do "obiektywizacji" w sensie osobistego nieangażowania się czy dystansowania"[29]
  • W opowieści oralnej opowiadający utożsamia się z bohaterem opowieści[30]

Homeostaza

  • W odróżnieniu od społeczności piśmiennych społeczności oralne są homeostatyczne. "Społeczność oralna żyje w swoistej teraźniejszości, zachowując równowagę albo homeostazę przez pozbywanie się wspomnień, które przestały mieć znaczenie dla teraźniejszości"[31]
  • Niepotrzebny jest słownik notujący odmienności znaczeniowe słowa. Znaczenie słowa jest uwarunkowane "bezpośrednią ratyfikacją semantyczną" (Goody, Watt)[32]
  • Nigeria: genealogie ludu Tiv obecnie podawane w sądzie różnią się od tych sprzed 40 lat, ale Tivowie twierdzą, że zapis jest błędny[33]
  • lud Gondża: założyciel rodu miał siedmiu synów, ale po zmianach terytorialnych w późniejszych mitach miał już tylko pięciu [34]
  • Tradycja oralna odzwierciedla aktualne wartości kultury, a nie przeszłość[35]

Sytuacja zamiast abstrakcji

  • Ajgistos jest amymon (nienaganny, bez skazy, a dokładniej "piękny jak wojownik gotowy do walki")[36]
  • Aleksander Łuria
    1. abstrakcja: talerz, sito, wiadro, zegarek, księżyc a nie koło; lustro, drzwi, dom, tacka a nie kwadrat[37]
    2. kategorie: młotek, piła, kloc, topór - co nie pasuje?[38]
    3. sylogizm: Metale szlachetne nie rdzewieją. Złoto jest metalem szlachetnym. Czy złoto rdzewieje?[39]
    4. definicja: Spróbuj mi wyjaśnić, co to jest drzewo.[40]
    5. autoanaliza: Jakiego rodzaju osobą jesteś? (Skąd mam wiedzieć? Zapytaj innych)[41]

Oralność

  • "Agonistyczny charakter wypowiedzi oralnej przejawiający się w przywoływanych w "Oralności i piśmienności" zagadkach, wyzwiskach i przechwałkach znajduje swoje odbicie w internetowych wojnach na obelgi (flame wars)" (Rogozińska 2007: 192)

Słownik

  • oralność pierwotna i wtórna
  • umysł oralny, umysł piśmienny
  • kultura oralna, rękopiśmienna
  • residuum oralne
  • cyrografia i typografia; techniki cyrograficzne i typograficzne
  • pismo przekształca świadomość
  • pismo: oderwanie dyskursu od autora[42]

Bibliografia

  • Obirek Stanisław (2010), Uskrzydlony umysł. Antropologia słowa Waltera Onga, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  • Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Warszawa 2011.
  • Walter Jackson Ong, Osoba - świadomość - komunikacja. Antologia, przeł. Józef Japola, Warszawa 2009.
  • Walter Jackson Ong, Orality and Literacy. The Technologizing of the Word, Routledge: New York 2012.
  • A. Rogozińska, Oralność, piśmienność, eletralność (dyskusje wokół koncepcji Waltera Onga), w: Almanach Antropologiczny 2, Temat: Oralność/piśmienność, red. G. Godlewski et alii, Warszawa 2007.

Przypisy

  1. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 69.
  2. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 70.
  3. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 70.
  4. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 70.
  5. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 71.
  6. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 73-74.
  7. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 75.
  8. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 77.
  9. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 77-78.
  10. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 78.
  11. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 78.
  12. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 78.
  13. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 79-80.
  14. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 80.
  15. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 80.
  16. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 80.
  17. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 81.
  18. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 81.
  19. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 82.
  20. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 82.
  21. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 82.
  22. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 82.
  23. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 82.
  24. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 83-84.
  25. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 84.
  26. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 85.
  27. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 86.
  28. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 87.
  29. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 88.
  30. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 88.
  31. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 89.
  32. ↑ Cyt. za: Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 89.
  33. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 91.
  34. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 91.
  35. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 91.
  36. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 93.
  37. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 95.
  38. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 95-96.
  39. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 97.
  40. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 98.
  41. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 99.
  42. ↑ Walter Jackson Ong, Oralność i piśmienność, s. 131.
Źródło: „http://emet.hekko24.pl/lp/index.php?title=Walter_Jackson_Ong&oldid=3552”