Znaczenie

Quine

• Dwa dogmaty empiryzmu

Paul Grice

• Zasada Kooperacji: wnoś swój wkład tak, aby osiągnąć wspólny cel, s. 96
• Kategorie Ilości, Jakości, Stosunku i Sposobu, i towarzyszące im maksymy s. 97

Jerrold J. Katz

• rozbija pytanie o znaczenie na mniejsze pytania, s. 66:
  • Na czym polega różnica między posiadaniem znaczenia i brakiem znaczenia?
  • Czy jest synonimiczność?
  • etc.
• celem jest formalna reprezentacja sensów słów, s. 70
• proste znaczniki semantyczne - pojęcia atomiczne, s. 71
• znaczniki semantyczne - definiowane przy użyciu prostych znaczników semantycznych, s. 70
• odczyt - ciąg znaczników semantycznych, np. (Przedmiot), (Fizyczny), (Ludzki), etc. s. 71
  • odczyt leksykalny - do słowa
  • odczyt derywowany - do zdania
• tradycyjna zasada semantyki: znaczenie zdania jest funkcją znaczeń jego składników, s. 72
• wyjątki od tej zasady są marginalne, np. wziąć nogi za pas, s. 72

Luca Gasparri, Diego Marconi

• definicje słowa:
  1. podejście lingwistyczne: sprowadza słowo do jakiejś funkcji językowej
  2. podejście metafizyczne: status ontologiczny słowa
• słowo: najkrótsze wyrażenie językowe posiadające samodzielne znaczenie
• leksem: abstrakcyjna reprezentacja wszystkich form gramatycznych słowa (jak fonem jak głosek)
• teorie znaczenia słowa:
  1. semantyczne teorie znaczenia: jak znaczenie jest zakodowane w słowie
  2. fundacyjne teorie znaczenia: jak znaczenie jest zależne od użycia (konwencja) https://plato.stanford.edu/entries/convention/
• trzy klasyczne podejścia do znaczenia słowa:
  1. etymologia spekulatywna: naturalna więź między słowem i znaczeniem (Platon, Kratylos)
  2. retoryka: studia nad figurami mowy
  3. leksykografia klasyczna: powstanie leksykografii wpłynęło na rozwój teorii znaczenia
• semantyka historyczno-filologiczna: badanie zmian semantycznych i wrażliwości na kontekst
• filozofia języka
  • Frege: sens i znaczenie słów
  • Russell, Wittgenstein, Tarski ograniczają się do zdań; Traktat Wittgensteina - odniesieniowa teoria znaczenia
  • Quine, 1943, Church, 1951- powrót do Fregego (Pegaz)
  • Carnap, 1947: intensja/ekstensja
  • problem w odgraniczeniu znaczenia słownikowego od wszystkich prawdziwych zdań, w których słowo może się pojawić
  • Fodor, Lepore, 1992: znaczenia leksykalna są albo atomowe, albo holistyczne
  • definicja Tarskiego nie jest informatywna dla języków naturalnych

https://plato.stanford.edu/entries/word-meaning/#GroLexCom

Jeff Speaks

• dwa rodzaje teorii znaczenia wg Davida Lewisa, General Semantics, 1970:
  1. teorie semantyczne: przypisują treść znaczeniową do wyrażeń języka
     1. klasyczne
        1. teoria odniesienia, Frege: łączy wyrażenia językowe z tym, w jaki sposób te wyrażenia się przyczyniają do określenie prawdziwości zdań, w których występują
        2. Mill: znaczenie słowa to nazwa własna przedmiotu (https://plato.stanford.edu/entries/word-meaning/)
        3. Frege: znaczenie to sens; sens to jak obraz Księżyca na soczewce teleskopu, różny zarówno od księżyca, jak i obrazu na siatkówce oka osoby obserwującej
        4. Russell: znaczenie to przekonanie
        5. możliwe światy: znaczenie to intensja, czyli reguła, która mówi, co wyrażenie by znaczyło, gdyby świat był pewnego typu
     2. alternatywy
        1. Wittgenstein, krytyka teorii semantycznych: myślimy o znaczeniach jak o rzeczach tego typu co słowa, choć od nich różnych, jak pieniądze i krowy, które można za nie kupić, Wittgenstein, Dociekania, par. 120)
        2. Davidson: T-zdania w stylu Tarskiego
        3. internalizm, Davidson, Chomsky, Pietroski: odrzuca więź umysł-świat; znaczenia to instrukcje jak stworzyć reprezentacją mentalną; używamy słowa linia na oznaczenie wielu rzeczy
        4. inferencjalizm, Brandom: znaczenie zdania to wiedza o dobrych i złych wnioskach, jakie można wyciągnąć z tego zdania (https://plato.stanford.edu/entries/meaning-holism/)
        5. semantyka dynamiczna: znaczenia zdania zależy od kontekstu dyskursu (https://plato.stanford.edu/entries/discourse-representation-theory/)
        6. ekspresywizm: sądy etyczne wyrażają specyficzne stany mentalne, typu obietnica lub planowanie
  2. teorie fundacyjne: badają fakty społeczne i psychologiczne, które determinują treść znaczeniową wyrażeń
     1. mentalistyczne
        1. Grice: znaczenie to zawartość intencji mówiących
        2. znaczenie to przekonanie mówiących, a raczej konwencja, które reguluje w danej społeczności regularność pomiędzy wypowiedzią a przekonaniem (David Lewis 1975)
        3. komputacyjna teoria umysłu: znaczenie w postaci postaw przekonaniowych jest zapisane jest w języku myśli, składającym się z reprezentacji mentalnych (https://plato.stanford.edu/entries/mental-representation/)
     2. niementalistyczne
        1. przyczynowa teoria znaczenia, Kripke: odniesienie jest określone przez wprowadzenie nazwy (chrzest) i jej przekazywanie od jednego do drugiego mówiącego
        2. maksymalizacja prawdy i zasada miłosierdzia, Davidson: znaczenia i przekonania nie mogą być wyjaśnione jedne przez drugie, ale muszą być zdefiniowane razem, potrzebne jest wyjaśnienie przez fakt od nich niezależny: przekonania i znaczenia muszą być takie, aby prawdziwość przekonań i sądów była zmaksymalizowana
        3. magnetyzm referencji, Putnam: sama maksymalizacja prawdy nie wystarczy, potrzeba jeszcze, aby referencja była w ogóle "wybieralna" jako taka, w naturze istnieją obiektywne powiązania
        4. regularność użycia, Horwich: fraza "To jest czerwona" zwykle jest powodowana wskutek wizualnej percepcji czerwonej powierzchni
        5. normy społeczne, Wittgenstein, Brandom: znaczenie zdania to warunki, w których jest rzeczą poprawną i odpowiednią owo zdanie wypowiedzieć
• ontologia przekonań (What are propositions, anyway?):
  • fakt: Russell, Wittgenstein
  • własność: D. Lewis, Chisholm
  • akt mentalny przewidywania faktu bądź własności

Maciej Witek

• Wacław Janikowski: znaczenie to klasa typowych treści mentalnych wyznaczanych przez zasób komunałów, s. 99
• komunały to zdania analityczne a posteriori, s. 100
• sens: typowe treść mentalna, s. 100

Bibliografia

• Luca Gasparri, Diego Marconi, Word Meaning, https://plato.stanford.edu/entries/word-meaning/
• Paul Grice, Logika a konwersacja, przeł. B. Stanosz, w: Język w świetle nauki, Warszawa 1980.
• Jerrold J. Katz, Domena znaczenia, przeł. B. Stanosz, w: Język w świetle nauki, Warszawa 1980.
• Hilary Putnam, Znaczenie wyrazu "znaczenie", w: jego, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, 1998.
• Jeff Speaks, Theories of Meaning, https://plato.stanford.edu/entries/meaning/
• Maciej Witek, Teoria teorii znaczenia, "Filozofia Nauki" 2009 nr 2.